Posetioci 52. Međunarodnog filmskog festivala FEST, koji traje od 23. februara do 3. marta, imaju priliku da uživaju u filmu “Sanjari” Bernarda Bertolučija, koji je nakon 20 godina ponovo na FEST-u.
Prvi put beogradska publika videla je “Sanjare” 2004. kada su prikazani na 32. FEST-u, a sada su restaurirani u 4K rezoluciji i gledamo ih u okviru selekcije FEST Klasik. “Sanjari” su filmska ljubavna drama sa Evom Grin, Majklom Pitom i Lujem Garelom u glavnim ulogama, a
scenario je napisao Gilbert Ader na osnovu sopstvenog romana i, kako je kritika odavno odlučila, predstavljaju Bertolučijevu filmsku odu provokativnom, buntovnom i slobodarskom duhu šezdesetih godina 20. veka, kao i celuloidnu odu svetskoj kinematografiji.
Prikazan izvan konkurencije na Venecijanskom festivalu 2003, ovaj film legenarnog Bertolučija okarakterisan je i kao njegovo ljubavno pismo sedmoj umetnosti, a u film su ubačene brojne reference na poznata ostvarenja sedme umetnosti kao što su “Kraljica Kristina”, “Plava Venera”, “Neobična banda”, “Bulevar sumraka”, “Lice sa ožiljkom” i mnogi drugi, a “knjige, ne pištolji; kultura, ne nasilje’’ jedan je od citata koji ga krase.
U vreme burnih događanja 1968. Bertoluči je bio nekoliko godina stariji od protagonista svog filma Sanjari", te ne treba da čudi što u njih na divan način uklapa inserte iz niza antologijskih ostvarenja kao što su "Nakaza", "Do poslednjeg daha", inserata iz filmova Bastera Kitona i Čarlija Čaplina, ali i francuske melodije, kao što su: “La Mer" Šarla Trenea ili “Tous les garcons et les filles” Fransoa Hardija, ali i rok
veličina onog vremena - Džima Hendriksa i “Dorsa”.
Mišljenja kritičara o “Sanjarima” bila su podeljena, neki su u šali nazivali film “Prvim tangom u Parizu” a neki su Bertolučija nazivali velikim slikarom bioskopskog platna.
O porivima i idejama u vezi s nastankom, stvaranjem i realizacijom filma „Sanjari“ reditelj je svojevremeno rekao:
„Za mene se kreativni proces ne završava pisanjem scenarija, već je stvaranje interaktivan proces između mesta snimanja, mojih glumaca i ekipe”, naveo je Bernardo Bertoluči, dodavši:
“Ovaj film mi je pružio priliku da posebnu pažnju posvetim ne samo duhu mladih sa kraja šezdesetih već i samoj majskoj revoluciji 1968. godine, kao i „zlatnom dobu“ francuskog filma, zajedno sa svim stručnim filmskim ljudima koji su stvarali tokom novog talasa. Mnogi moji filmovi opisivani su kao „epski“. Međutim, film „Sanjari“ je znatno intimniji od svojih prethodnika - istakao je kultni reditelj.
“Moja kamera će polako otkriti centralni lik - Metjua, i svet strasti u kome se nalaze i ostali likovi, koje predstavljaju Teo i Izabel. Do kraja filma Metju i njegovo dvoje zavodnika priznaju događaje i uticaje iz spoljašnjeg sveta, a sve to kroz bolno putovanje konfuznom adolescencijom. Događaji na ulicama mogu se posmatrati kao dvojna metafora - ujedno predstavljaju Francusku i svet adolescenata u borbi sa odrastanjem i odgovornošću”, zaključio je Bertoluči.
Nakon što je prikazan na filmskom festivalu u Veneciji „Sanjari“ su izazvali skandal, ne samo zbog eksplicitnog prikaza seksa, već i zbog kontroverznog političkog konteksta, a u Americi i Francuskoj dobio je zabranu prikazivanja mlađima od 18, odnosno 13 godina.
Ovaj film možemo pogledati 27. 02. u Jugoslovenskoj kinoteci (sala Makavejev) u 18.30 i sutradan, 28.02. u 11.00 na istom mestu.
Film “Sanjari” je pretposlednji film Bernarda Bertolučija, nakon koga, je snimio ostvarenje „Ja i ti" - premijerno prikazano na filmskom festivalu u Kanu 2012. godine.
Slavni italijanski sineasta Bertoluči (“Poslednji tango u Parizu”, “Dvadeseti vek”, “Poslednji kineski car”, “Čaj u Sahari”, “Mali Buda”, “Ukradena lepota”) afirmaciju je stekao šezdesetih godina, a sam je isticao da je za njegovo filmsko formiranje ključno bilo odlaženje do Francuske kinoteke.
Bertoluči je karijeru započeo 1961. na snimanju filma “Accattone!” kao asistent režisera Pjera Paola Pazolinija. Svoj prvi film “La Commare Secca” režirao je već sledeće godine, kada je imao 21 godinu.
Širom sveta je postao poznat zahvaljujući romantično-erotičnom „Poslednjem tangu", sa Marlonom Brandom u glavnoj ulozi, za koji je dobio Oskara. Usledili su: “Dvadeseti vek”, “Mesec” i “Poslednji kineski car” - ovenčan sa čak devet Oskara. Među njegovim mnogobrojnim nagradama su i počasna Zlatna palma u Kanu 2011. i Nagrada za životno delo Evropske filmske akademije 2012. godine.
Bernardo Bertoluči smatra se jednim od divova svetske kinematografije, a Beograd je imao čast da ugosti Bertolučija 1977. godine kada je na FEST-u prikazan antologijski film „Dvadeseti vek“, a ponovo je došao i 1980. godine sa filmom „Mesec“.
